शक्तितत्त्व और शक्तिसाधन

या श्री: स्वयं सुकृतिनाम भवनेस्वलक्ष्मी : पापात्मनाम कृतधियां ह्र्दयेसू बुद्धि :|
श्रद्धा सताम कुलजनप्रभवस्य लज्जा ताम त्वां नता: स्म परिपालय देवी विश्वम ||
जिस प्रकार विष्णु और शिव एक हे , उसी प्रकार शक्ति भी उनसे अभिन्न हे |एक ही परम तत्त्व के विभिन्न नाम हे |शास्त्र में कहा हे
यथा शिव स्तथा दुर्गा या दुर्गा विष्णुरेव स:|
अत्र य: कुरुते भेदं स नरो मूढ़दुर्मति: ||
देवीविष्णुशिवादीनामेकस्तवं परिचिन्तयेत |
भेदकृन्नरकं याति रौरवं नात्र संशय: ||
(मुण्डमाला तन्त्र)
जेसे शिव हे, वेसे ही दुर्गा हे, और जो दुर्गा हे वही विष्णु हे | इनमे जो भेद मानता हे वह दुर्बुद्धि मनुष्य मुर्ख हे | देवी,विष्णु और शिव आदिमें एकत्व ही देखना चाहिये | जो इनमे भेद करता हे, वह नि :संदेह रौरवनरकमें जाता हे|
जिस प्रकार शिव और विष्णुको विभिन्न शास्त्रोंमें परब्रहम,परमात्मा ,सृष्टिकर्ता, सर्वव्यापी बतलाया हे, इसी प्रकारसे शक्तिको भी बतलाया हे | देवताओने एक बार जाकर भगवतीसे पुछा--
कासि त्वं महादेवी !
हे महादेवी ! आप कौन हे ? भगवतीने उतर दिया --
अहम् ब्रह्मरूपिणी, मत्त: प्रकृतिपुरुषात्मकम जगदुत्पनम |
( श्रुति )
में ब्रह्मरूपिणी हु , प्रकृति -पुरुषात्मक जगत मुझसे ही उत्पन्न हुआ हे |
श्री देवीभागवतमें कहा हे -
सदेक्त्वं न भेदोंस्ति सर्वदेव ममास्य च |
यो सो साहमहम यासो भेदोंस्ति मतिविभ्रमात ||
में और ब्रह्म दोनोंमें सदा एकत्व हे भेद कभी नहीं हे जो वह हे सो में हु , और जो में हु सो वह हे | भेद भ्रान्तिसे कल्पित हे, वस्तुत : नहीं हे
इस प्रकार असंख्य प्रमाण हे जिनसे भगवती का निर्गुण परब्रहमस्वरुप और उनका सगुण निराकार सृष्टिकर्ता स्वरुप सिद्ध हे| ये ही भगवती विभिन्न साकाररूपोंमें लीला करती हे | भगवतीके असंख्य रूप हे | इनमे नौ दुर्गा, दश महाविद्या आदि प्रसिद्ध हे |
नौ दुर्गा हे - शेलपुत्री , ब्रह्मचारिणी , चन्द्रघंटा , कुष्मांडा , स्कंदमाता , कात्यायनी , कालरात्रि , महागौरी और सिद्धिदात्री |
दश महाविद्या हे - काली, तारा , षोडशी (त्रिपुरसुंदरी ), भुवनेश्वरी (राजराजेश्वरी ,श्रीविद्या ,ललिता ),छिन्नमस्ता ,भेरवी,(त्रिपुर भेरवी ) , घुमावती (अलक्ष्मी ), बगलामुखी , मातंगी और कमला (लक्ष्मी ) | इनमे कालीके शिव हे महाकाल , तारा के अक्षोभ्य , षोडशीकेपंचवक्त्र , भुवनेश्वरीके त्रयम्बक , छिन्नमस्ताके कबंध , भेरवीके दक्षिणामूर्ति , बगलाके एक मुख महारुद्र , मातंगीके मतंग और कमलाके सदाशिव श्री विष्णु | घुमावती विधवा मानी गयी हे |
इन सबके अलग अलग ध्यान ,मंत्र ,यन्त्र ,कवच आदि हे |
तीन प्रधान महादेविया हे - महाकाली , महालक्ष्मी और महासरस्वती |
इनके बिज मंत्र क्रमश : इस प्रकार हे -
ॐ ऐं नम :
ॐ ह्रीं नम : (ओम ह्रीम नमह )
ॐ क्लीं नम :
यह बीज मंत्र और इन तीनो का मंत्र हे - ॐ ऐं ह्रीं क्लीं चामुंडायै विच्चे|यही प्रसिद्ध नवार्णमंत्र हे | मार्कडेय पुराण के तेरह अध्याय में श्री दुर्गा सप्तशती हे | इसमें भगवती शक्तिके स्वरुप,चरित्र ,उपासना ,और साधना ओ का बड़ा सुन्दर वर्णन हे | विधि पूर्वक दुर्गा सप्तशतीका पाठ, नवार्ण मंत्र का जाप , बिज मंत्रो के जाप पंचांग पुरश्चरण सहित करने से सारे मनोरथ सिद्ध होते हे | श्री भगवती की कृपा से अचला भक्ति और परमा शांति की प्राप्ति होती हे
सप्तशती के बारे में आगे फिर ज्यादा लिखेगे
ध्यान रखे : भगवती की आराधना किसी अनुभवी से जानकर करनी चाहिये |

धन सम्पति दायक स्तोत्र

श्री महालक्ष्मी जी का पूजन करके श्रद्धापूर्वक निम्नलिखित स्तोत्रकेप्रतिदिन ११ पाठ करने चाहिए
इश्वर उवाच

त्रेलोक्यपूजिते देवी कमले विष्णु वल्लभे
यथा त्वं सुस्थिरा कृष्णे तथा भव मयी स्थिरा
ईश्वरीकमला लक्ष्मीश्चलाभूतिर्हरिप्रिया।
पद्मा पद्मालया संपत् रमा श्री: पद्मधारिणी।।
द्वादशैतानि नामानि लक्ष्मी संपूज्य य: पठेत्।
स्थिरा लक्ष्मीर्भवेत्तस्य पुत्रदारादिभिस्सह।।

कुंडली के बारह भाव

हनुमंत मंत्र

हनुमंत मंत्र
समर में ज्ञान विज्ञानं , वन्त हनुमंत|
धरु ध्यान करू ब्यान, महा बल वीर का|
केशव कहत बलवंत, हनुमंत जती को|
रघुवीर भक्त मेरी मेरे परिवार की तोड़ दो जंजीर को

વિદુરનીતિ

વિદુરનીતિ મુજબ આ ૬ વ્યક્તિઓ ને ઘરમાં ઉતારો ના અપાય.

1. બહુજ આળસુ હોય
2. બહુ ખાતો હોય
3. સમાજમાં જેની બહુ નિંદા થતી હોય
4. બહુ કપટી હોય
5. જુઠઠો હોય
6. નાસ્તિક હોય


વિદુરનીતિ મુજબ નિયમિત સ્નાન કરવાથી આ ૧૦ ગુણો આવે છે

1. પવિત્રતા
2. સ્વચ્છતા
3. કોમળતા
4. શોભા
5. લાવણ્યતા
6. મિત્રતા
7. રૂપ જળવાય રહે
8. બળ જળવાય રહે
9. ભાગ્ય તેજ બને
10. સ્ફૂરતિ બની રહે.


વિદુરનીતિ મુજબ આ માણસો જીવતાં છતાં મરેલા જ છે.

1. અશિષ્યને ઉપદેશ આપે તે.
2. થોડીક વાત થી બહુ ખુશ થઇ જાય તે .
3. શત્રુની મદદ લે તે.
4. પોતાની પત્ની પર શંકા રાખે તે.
5. અયોગ્ય માણસ પાસે યાચના કરે તે .
6. પોતે નિર્બળ હોય અને બળવાન સાથે વેર બાંધે તે.
7. અનિચ્છીનીય વસ્તુની ઈચ્છા રાખે તે .
8. વેવીસાળ માં પૈસા,મદદ લઇ એમના પાસેથી સ્ન્માનની અપેક્ષા રાખે તે.
9. બીજાના ખેતરમાં જે વાવે તે.
10. સ્ત્રીઓ પર અત્યાચાર કરે તે.
11. દુર્જન ને સજ્જન માને તે.
12. વચન આપીને ફરી જાય તે.
13. જે પ્રભુ ભક્તિમાં માનતો નથી તે.
14. જે વાતવાત પર ક્રોધ કરે તે.
15. જે બહુ ભોગવિલાસ કરતો હોય તે.
16. જે વડીલોની મર્યાદા રાખતો નથી.


વિદુરનીતિ મુજબ આ પાંચ લક્ષણો હોય તેને ગૃહલક્ષ્મી કેહવાય.

1. ઘરમાં કેટલું અનાજ હોય તેનું બરાબર ધ્યાન રાખે.
2. બાળકોના યોગ્ય ઉછેર કરે.
3. ઘરમાં સંપ અને સદભાવ રહે તેનું ધ્યાન રાખે.
4. મધુરવાણી થી ઘરનું વાતાવરણ શાંતિમય રાખે.
5. પવિત્રપણું રાખે.


વિદુરનીતિ મુજબ આ ૧૦ વ્યક્તિઓને ધર્મ નો ઉપદેશ ના આપવો

1. જેને દારૂનો નશો ચડ્યો હોય
2. અસાવધ થઈને તંદ્રા માં બેસે.
3. થાકી ગયેલા માણસને.
4. ભૂખ્યા માણસને.
5. ક્રોધે ભરાયેલા .
6. લોભીયા માણસને
7. બીકણ ડરેલા માણસને
8. બહુ ઉતાવળિયા માણસને
9. અજ્ઞાની માણસને
10. નાસ્તિક માણસને


વિદુરનીતિ મુજબ જીવનમાં સુખી થવાના છ કારણો

1. સારુ આરોગ્ય
2. માથે દેવું ન હોય
3. પોતાનું ઘર હોય
4. સારો પડોસી હોય
5. સારી આજીવીકા હોય
6. સત્સંગ અને પ્રભુ વ્યકિત કરતા હોય

વિદુરનીતિ મુજબ જીવનમાં દુઃખી થવાના છ કારણો

1. ઈર્ષા
2. અસંતોષ
3. શંકાશીલ
4. ક્રોધ
5. પારકા પર ભરોસો
6. વધુ પડતુ દયાળુ

વિદુરનીતિ મુજબ સંપત્તિના ત્રણ રસ્તા હોય છે.

1. દાન
2. ભોગ (વાપરવું)
3. નાશ

સંપત્તિને દાન કરો પછી ભોગવો અને છેલ્લે વધુ સંગ્રહ કરર્શો તો નાશ જ થશે.

વિદુરનીતિ મુજબ આ પાંચ કારણો ,કુટેવો થી દુઃખ સામે ચાલીને આવે છે.

1. જુગાર
2. શિકાર
3. મદ્યપાન
4. અતિ વિલાસ
5. ક્રોધ




વિદુરનીતિ મુજબ આ ત્રણે વ્યક્તિઓનો કયારેય ત્યાગ ન કરવો જોઈએં

1. પોતાની પ્રિય વ્યક્તિ
2. પોતાની પ્રિયવાદીની એટલે પત્ની
3. આગ્યાન્કારી સુપુત્ર

વિદુરનીતિ મુજબ આ પાંચ વ્યક્તિઓનો આદર કરવાથી કેવળ યશની પ્રાપ્તિ થાય છે

1. દેવ
2. પિતૃ
3. મનુષ્ય
4. ભિક્ષુક
5. અતિથી

વિદુરનીતિ મુજબ આ છ દોષોનો ત્યાગ કરવાથી ધ્યેય જલ્દી મળે છે

1. ઊંઘ
2. આળસ
3. ભય
4. ક્રોધ
5. દીર્ઘસુત્રીપણુ
6. પ્રમાદપણુ

વિદુરનીતિ મુજબ

બેદરકાર માણસો પર ચોરોની આજીવિકા ચાલે છે.રોગીઓ ઉપર જ ડોક્ટરોની ,ઝાઘડાખોરો ઉપર જ વકીલોની અને મુર્ખાઓ ઉપરજ પન્ચાત્યાઓની આજીવીકા ચાલે છે.

વિદુરનીતિ મુજબ જીવનમાં આ પાંચ વસ્તુ ,વ્યક્તિઓને કડી ન ભુલવા જોઈએ

1. ભણ્યા પછી શિક્ષક ને
2. આપણુ કામ કર્યું હોય તેને
3. મુસાફરી કાર્ય બાદ વાહન ને
4. રોગ માટી જાય પછી ડોક્ટરને
5. લગ્ન કર્યા પછી પુત્રોએ માતા-પિતાને



વિદુર નીતિ મુજબ આ ત્રણે જણને પૈસાની બાબતમાં સ્વતન્ત્રતા ન આપવી .

1. તમારો ગમે તેટલો વિશ્વાસુ હોય એ નોકરને
2. તમારા કુપુત્ર , ઉડાઉ ,બદમાશ દીકારને
3. તમારી હોશિયાર પત્ની હોય તેને પણ

વિદુરનીતિ મુજબ આ ચાર જણાને જોડે મંત્રણા ,ગુપ્ત વિચારો ના કરાય

1. જેની બુધિ ઓછી હોય.
2. બહુ હરખ ઘેલો હોય
3. જેને પોતાની બહુ મોટાઈ હોય
4. જે દીર્ઘસુત્રી હોય ,એટલે ૧૫ મીનીટ નું કામ ૨ દિવસમાં પણ ના કરે તેવા

વિદુરનીતિ મુજબ આ ચાર વસ્તુ તુરંતજ ફળ આપે છે.

1. શુભ સંકલ્પ
2. મહા પુરુષોના તપ
3. ગુરીની આગળ વિનાયવાન બને તેની શુભેચ્છાઓ તરત પૂર્ણ થાય
4. પાપીઓનો નાશ પણ તત્કાલ ફળ આપે છે.

વિદુરનીતિ મુજબ આ બે જણા કુટુંબને ભાર રૂપ છે,તે વહેલા મૃત્યુ પામે એજ સારુ

1. જેની પાસે ઘણું બધું ધન છે છતાં દાન કરતાં શીખ્યો નથી.
2. જે ગરીબ હોવા છતાં સાદાઈથી જીવતો નથી.

વિદુરનીતિ મુજબ આ પાંચ જણા સુખ દુખમાં તમારી સાથે જ હોય છે.

1. સાચા મિત્રો
2. તમારા ગુરુ
3. તમારા શત્રુઓ
4. તમારો સેવક
5. તમારો હિત ઈચ્છતો હોય તેવો મધ્યસ્થી

शिव शंकर

ॐ शरणम् तरुनेदु सेखर शरणम् में गिरिराज कन्यका |शरणम् पुन रेव ता उभो शरणम् नान्यादुपेती देवतं ||

शिवरात्रि को रात पूजा क्यों ?

शिवरात्रि को रात में ही पूजा क्यों ? जिस प्रकार नदी में ज्वार - भाटा होता हे उसी प्रकार इस विराट ब्रहमांड मेंसृष्टि और प्रलयके दो विभिनमुखी स्रोत नित्य बह रहे हे | मानचित्रमें जेसे पृथ्वीके विस्तार को छोटे से आकार मेंपाकर उसे पकड़ लेना हमारे लिये सहज हो जाता हे वेसे ही इस विराट ब्रहमांड में सृष्टि और प्रलय के जो सुदीर्घ स्रोतप्रवाहित हो रहे हे दिवस और रात्रि की क्षुद्र सीमा में उन्हें बहुत छोटे आकार में प्राप्तकर उसे अधिगत करना हमारेलिये संभव हे | शास्त्र में भी दिवस और रात्रि को नित्य सृष्टि और नित्य प्रलय कहा गया हे | एक से अनेक औरकारन से कार्य की और जाना ही सृष्टि हे और ठीक इसके विपरीत अर्थात अनेक से एक और कार्य से कारन की औरजाना ही प्रलय हे | दिन में हमारा मन , प्राण और इन्द्रिया हमारे आत्मा के समीप से भीतर से बाहर विषय -राज्यकी ओर दोड़ती हे ओर विस्यानंद में ही मग्न रहती हे | पुनः रात्रि में विषयों को छोड़कर आत्मा की ओर अनेक कोछोड़कर एक की ओर शिव की ओर प्रवुत होती हे |हमारा मन दिन में प्रकाश की ओर सृष्टि की ओर भेद भाव कीओर अनेककी ओर जगत की ओर कर्मकांड की ओर जाता हे और पुनः रात्रि में लौटता हे अंधकार की और लय कीओर अभेद की ओर एककि ओर ,परमात्मा की ओर और प्रेम की ओर | दिन में कारन से कार्य की ओर जाता हे औररात्रि में कार्य से कारन की ओर लौट आता हे | इसीसे दिन सृष्टि का और रात्रि प्रलय का द्योतक हे | ' नेति नेति ' कीप्रक्रिया के द्वारा समस्त भूतो का अस्तित्व मिटाकर समाधियोग में परमात्मासे आत्मसमाधान की साधना ही शिवकी साधना हे | इसी लिये रात्रि ही इसका मुख्य काल -- अनुकूल समय हे |प्रकृति की स्वाभाविक प्रेरणा से उससमय प्रेम -साधना ,आत्मनिवेदन ,एकत्मानुभुती सहज ही सुन्दर हो उठती हे जय शंकर